گفتگوهای پدر و فرزند در قرآن از منظر رتوریک

اسلوب گفتگو در قرآن، یکی از بارزترین شیوه‌های بیان و روشی حکیمانه برای برقراری ارتباط و دعوت به اسلام و تبلیغ آن است. هر گفتگو به عنوان یک ترکیب زبانی، دارای ویژگی‌ها و اسرار بلاغی، لغوی و اسلوبی است که نیاز به واکاوی دارد. یکی از مصادیق گفتگوها، گفتگوی پدر و فرزند است. زیبایی‌های ادبی و بلاغی آنها به گونه‌ای است که هم واجد آثار تربیتی سازنده است و هم ایده و الگوی ادبی- بلاغی ارزنده‌ای دارد. هدف: هدف از این جستار، ارائۀ خوانشی زیباشناسانه از گفتگوی پدر و فرزند در قرآن بود. روش: پژوهش حاضر مطالعه‌ای کیفی است که به شیوة تحلیلی- توصیفی با تکیه بر روش استنطاقی انجام شده است. یافته‌ها: در گفتگوهای قرآنی، مسائل خداشناسی با استفاده از اطناب، مسائل تشریعی با اسلوب حکمی، اعمال ناپسند با کنایه و تعریض و مسئلة معاد با زبان استعاری بیان شده و گاهی اسلوب انشایی طلبی مدّ نظر بوده است. نتیجه‌گیری: در گفتگوهای قرآنی به طور کلی فرزندان با پدران خود با دید تعظیم و حفظ شأن و منزلت پدری که یک امر اخلاقی است و لو اینکه کافر باشند، صحبت می‌کنند؛ لذا وجود الفاظ عاطفیِ دال بر حفظ حرمت، تقریباً در همة موارد مشهود است که می‌تواند به عنوان الگوی رفتاری در جامعه بیشتر برجسته شود. در مواردی که پدران، فرزندان خود را خطاب قرار می‌دهند، باز الفاظ بیانگر محبت و عاطفه بر زبان جاری می‌شود، هر چند فرزند از گمراهان باشد.